Zuiging door grote schepen

Zuiging is een fenomeen dat met name grote schepen veroorzaken en ook de effecten van ondervinden. Een klein schip dat door een groot schip wordt ingehaald of dat zelf een groot schip inhaalt, kan wel last hebben van de zuiging die het grote schip veroorzaakt.

Wat is zuiging nu precies? Zuiging is een stroming die optreedt rond schepen met een grote waterverplaatsing en die zowel naar het grote schip toe als daar vandaan kan staan. Zuiging wordt veroorzaakt door dat grote schepen veel water wegduwen met hun boeg en met hun schroef.

Aan de voorkant van een groot schip wordt het water in een golf, de boeggolf, opgestuwd. Het water in deze ophoging vloeit in voorwaartse, zijwaartse en achterwaartse richting weg. Het effect is dat er rond de boeg van een groot schip stromingen in alle richtingen van de boeg weg lopen. Als je als klein schip in zo een stroming terecht komt, kan je behoorlijk uit koers worden gezet.

Aan de achterkant van het grote schip treedt eenzelfde effect op omdat de schroef water van voren aanzuigt en in achterwaartse richting wegstuwt. Hier vind je de hekgolf, die ook in alle richtingen bij het grote schip vandaan stroomt.

In het midden van het grote schip vindt een verlaging van het waterniveau plaats, waardoor daar water heen stroomt.

Het effect van zuiging van grote schepen is groter naarmate zij een grotere waterverplaatsing hebben (over het algemeen een geladen binnenvaarder) en wanneer zij harder varen. Kleine schepen zullen met name hinder ondervinden wanneer zij door een groot schip worden ingehaald. Bij het passeren van de boeggolf en de hekgolf vaar je door sterke, wat kronkelende stromingen. Je schip kan daardoor flink uit koers raken en op en neer deinen in de golven. Tussen de boeggolf en de hekgolf, bij passage van het middelste deel van de binnenvaarder, wordt je juist naar het passerende schip toegezogen. Als je dan te dicht bij een binnenvaarder zit, kan je zelfs een aanvaring hebben.

Als een groot schip een ander groot schip voorbijloopt (inhaalt) is het effect van zuiging nòg sterker en daarom moeten zij altijd veel zijwaartse afstand houden.
Als twee grote schepen elkaar op tegengestelde koersen naderen (elkaar van voren naderen) zal het effect van de zuiging er juist voor zorgen dat zij bij elkaar weg worden gezet.

Zuiging op kleine schepen

Een andere vorm van zuiging kan je met een klein schip wel ondervinden: namelijk als je met grote snelheid dicht bij de oever vaart (denk ook aan een sluis) of als je met een flinke vaart over een ondiepte vaart. De aanzuiging van water door de schroef zorgt er voor dat onder en direct naast je schip minder water is.

Als je met een flinke vaart heel dicht bij de kant vaart, zal er aan die zijde tussen de oever en het schip een waterniveau verlaging ontstaan. Jouw schip zal de neiging hebben om richting die waterverlaging te gaan en dan kan het gebeuren dat je met een flinke snelheid langs de oever schuurt. Het effect van deze zuiging is zo sterk dat sturen niet meer helpt.

Als je met een flinke vaart over een ondiepte vaart, zal er nog maar heel weinig (of geen) water onder je schip zijn. Er ontstaan dan sterke, kronkelende stromingen onder en direct naast je schip, waardoor je schip gaat draaien en die zo sterk zijn dat je niet meer kan sturen. Als dat gebeurt, heet dat 'uit het roer lopen'.

Er is in beide situaties maar één oplossing: het gas er onmiddellijk en bijna helemaal af halen. Je kan dan vrijwel direct weer sturen. Daarna kan je, met wat minder gas dan eerder, verder varen.

Hoe sterk deze zuiging voor jouw schip is, hangt af van je waterverplaatsing in combinatie met het motorvermogen dat je gebruikt. Een flinke motorkruiser die met veel gas in een sluis optrekt, zal waarschijnlijk meer last van zuiging hebben dan een zeiljacht dat meestal minder waterverplaatsing en minder motorvermogen heeft. 

Golven veroorzaken

Schepen veroorzaken golven door hun waterverplaatsing, ze duwen als het ware het water voor zich uit. Deze golf heet de boeggolf. Grote boeggolven veroorzaken soms hinder of zelfs gevaar wanneer aangemeerde schepen door golven onstuimig tegen de kant worden geknalt. Ook oevers kunnen flink beschadigd raken door de boeggolf van een schip. Hoe dieper het schip in het water ligt, hoe meer water wordt weggeduwt en hoe krachtiger de boeggolf. De golf wordt ook groter naarmate het schip harder vaart (daarom veroorzaken speedboten grote boeggolven). Op ondiep water zijn boeggolven ook groter dan op diep water. Boeggolven veroorzaken op plaatsen waar dat risico heeft voor schepen, mensen en oevers is hufterig gedrag en is strafbaar.